संपादकीय

भारताची आध्यात्मिक संस्कृती समाजाला जोडण्याचे, करुणा वाढविण्याचे, आणि सेवेकडे नेण्याचे कार्य करते. याच सेवाभावाला अधिष्ठान मानून शासन कार्यरत असल्याचे प्रतिपादन पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी रायगड येथे केले. इस्कॉन प्रकल्पातील श्री राधा मदनमोहनजी मंदिराच्या लोकार्पण सोहळ्याप्रसंगी ते बोलत होते.

सेवाभावातून भारताचा अध्यात्मिक वारसा

भारत देश केवळ भौगोलिक सीमांचे प्रतीक नसून जिवंत संस्कृतीचे द्योतक आहे. पंतप्रधान मोदी यांनी यावेळी भगवान श्रीकृष्णाच्या श्लोकांचा दाखला देत, खरी सेवा ही नि:स्वार्थी असल्याचे नमूद केले. सेवाभावाच्या या तत्त्वावर भारताची संस्कृती उभी आहे. इस्कॉनच्या माध्यमातून गीतेचे महत्त्व जनसामान्यांपर्यंत पोहोचले आहे. इस्कॉनचे वैदिक शिक्षण केंद्र, संग्रहालय, व उपासना स्थळे समाजाला जोडण्याचे कार्य करीत आहेत.

सांस्कृतिक वारसाचा विकास

पंतप्रधान मोदींनी सांगितले की, गेल्या दशकात भारताने विकास व सांस्कृतिक वारसा यामध्ये प्रगती साधली आहे. इस्कॉन सारख्या संस्था या वारसाच्या संवर्धनात मोलाची भूमिका बजावत आहेत. यामध्ये मंदिरांचे महत्त्व अधोरेखित होत असून, हे केंद्र समाजाला शिक्षण व कौशल्ये पुरवितात. रामायण व महाभारत यावर आधारित संग्रहालय आणि वृंदावनाच्या प्रेरणेने तयार होणारी बाग ही नवीन पिढीसाठी प्रेरणादायी ठरेल.

सरकारचे सेवाभाव प्रेरित उपक्रम

पंतप्रधानांनी सरकारच्या विविध कल्याणकारी योजना जसे की प्रत्येक घरात शौचालय, गॅस कनेक्शन, नळाला पाणी, आणि मोफत वैद्यकीय सेवा यांचा उल्लेख केला. या योजना सेवाभावाच्या तत्वावर आधारित असल्याचे त्यांनी नमूद केले. कृष्णा सर्किटद्वारे धार्मिक स्थळांचे जाळे जोडण्याचे प्रयत्नही त्यांनी अधोरेखित केले. यामुळे देशातील श्रद्धास्थळांना जागतिक स्तरावर मान्यता मिळेल.

इस्कॉनच्या योगदानाचे कौतुक

पंतप्रधानांनी इस्कॉनच्या शैक्षणिक, आरोग्य, व पर्यावरणविषयक उपक्रमांचे कौतुक केले. कुंभमेळ्यादरम्यान इस्कॉनच्या महत्त्वपूर्ण सेवेचा त्यांनी उल्लेख केला. इस्कॉनचे सदस्य जागतिक पातळीवर मानवतावादी मूल्ये पोहोचविण्यास हातभार लावत आहेत. मंदिर संकुलातील भक्तिवेदांत आयुर्वेदिक केंद्र आणि वैदिक शिक्षण महाविद्यालय यामुळे समाजाला लाभ होईल, असे त्यांनी सांगितले.

सेवाभावातून प्रेरित दिशा

पंतप्रधान मोदी यांनी भारताच्या आध्यात्मिक संस्कृतीचा पाया सेवेवर असल्याचे ठामपणे मांडले. सेवा हाच सामाजिक न्याय व खऱ्या धर्मनिरपेक्षतेचा आधार असल्याचे त्यांनी नमूद केले. इस्कॉनच्या पुढाकारामुळे नवीन पिढीला अध्यात्माची प्रेरणा मिळेल व सेवा आणि समर्पणाच्या मार्गाने त्यांचा विकास साधला जाईल, असा विश्वास त्यांनी व्यक्त केला.

भारताची आध्यात्मिक संस्कृती आणि इस्कॉनच्या सेवाभावाचा पाया जागतिक स्तरावर भारताला आध्यात्मिक नेतृत्व देईल, असा आशावाद पंतप्रधान मोदींनी व्यक्त केला.

सावित्रीबाई फुले यांची जयंती आज उत्साहाने साजरी केली जात आहे. भारतात स्त्री शिक्षणाची मुहूर्तमेढ ज्यांच्यामुळे रोवली गेली आणि ज्यांनी महात्मा ज्योतिबा फुलेंना सत्यशोधनाच्या खडतर प्रवासात मोलाची साथ दिली, त्या सावित्रीबाईंच्या जीवनाचा प्रवास अत्यंत प्रेरणादायी आहे. त्या काळात स्त्री स्वातंत्र्याची कल्पनाही अशक्य वाटत होती. “स्त्री शिकली तर तिच्या सात पिढ्या नरकात जातील,” असा प्राचीन समज होता. अशा वेळी सावित्रीबाईंनी आणि महात्मा फुलेंनी शिक्षणाचा मार्ग स्वीकारून मुलींसाठी पहिली शाळा सुरू केली.

भिडे वाडा: शिक्षणक्रांतीची पहिली पायरी, ज्यात शिक्षणाचे बीज रुजले व क्रांती सुरु झाली

पुण्यातील भिडे वाड्यात सावित्रीबाईंनी मुलींच्या शिक्षणाची सुरुवात केली. हे स्थान फक्त वास्तू नसून भारतीय स्त्रीशिक्षणासाठीचे पवित्र स्थान आहे. दोन वर्षांपूर्वी राज्य सरकारने या वाड्याचे रूपांतर राष्ट्रीय स्मारकात करण्याची घोषणा केली होती. आम्ही सर्व मराठी बांधवांनी त्या घोषणेला प्रचंड पाठिंबा दिला होता. परंतु, दुर्दैवाने हे काम अनेक कायदेशीर गुंतागुंतीत अडकले दिसत आहे व कोणाला त्याची परवा नाही. काही प्रकरणे न्यायालयात होती, जी आता निकाली लागली आहेत. हे काम अधिक वेळ थांबू नये, अशी आशा आहे. या स्मारकाला फक्त संग्रहालय किंवा पुतळ्यापुरते मर्यादित न ठेवता त्यात आधुनिकतेचा समावेश व्हावा. एक डिजिटल लायब्ररी, बहुभाषिक साउंड आणि लाईट शो यासारख्या गोष्टींनी हे स्मारक समृद्ध केले पाहिजे.

सरकारी लालफितीत अडकलेली अनेक स्मारके आपण पाहतो. भिडे वाड्याचे स्मारक देखील त्याच मार्गाने जाऊ नये, अशी अपेक्षा आहे. यासाठी सरकारने ठराविक कालमर्यादेत हे काम पूर्ण करावे. यासोबतच, सावित्रीबाई फुले आणि महात्मा फुले यांच्या कार्याची महती नव्या पिढीपर्यंत पोहोचवण्यासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर व्हावा.

आजच्या काळातील सावित्रीबाईंचे खूप महत्त्व आहे. सावित्रीबाईंचा वारसा आजही प्रेरणादायी आहे. आजच्या काळात महिलांनी विविध क्षेत्रांत उत्तुंग भरारी घेतली आहे. अंतराळात झेप घेणाऱ्या महिलांपासून उद्योगांच्या शिखरावर पोहोचलेल्या स्त्रियांपर्यंत सर्वांनी सावित्रीबाईंच्या शिक्षणक्रांतीचा वारसा पुढे नेला आहे. सावित्रीबाईंचा संघर्ष केवळ त्यांच्या काळापुरता मर्यादित नव्हता. तो प्रत्येक स्त्रीच्या स्वातंत्र्यासाठी आणि शिक्षणासाठी प्रेरणादायी आहे. भिडे वाड्याच्या स्मारकाचे काम वेळेत पूर्ण होऊन, ते एक प्रेरणादायी केंद्र होईल, अशी अपेक्षा आहे. सावित्रीबाईंच्या कार्याला खऱ्या अर्थाने आदर तेव्हाच मिळेल.

गणपती बाप्पा मोरया! हा नारा आपल्या मनातून सहज उमटतो. भारतात लहानापासून तर मोठया पर्यंत सगळे आरतीच्या वेळी ह्या मंत्राचा उचचार करतात, गणेश मंत्र हा केवळ एक मंत्र नाही तर एक अमोघ शक्ती आहे जी सर्वांना प्रदान केली जाते. हा मंत्र चंतन्याने आपल्या जीवनात सुख, समृद्धी आणि सकारात्मक उर्जेला आकर्षित करते, सर्वाना एकत्रित करून राग द्वेष नाहीसा करतो व सर्वांमध्ये आदराची भावना निर्माण करते.

गणेश मंत्र: एक अमोघ शक्ती: वक्रतुंड महाकाय सूर्यकोटि समप्रभ। निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा॥[Vakratunda mahakaya in marathi]: वक्रतुंड महाकाय सूर्यकोटि समप्रभ गणेश मंत्र सर्वांना माहित आहे परंतु ह्याचा अद्भुत प्रभाव माहित आहे का?

“वक्रतुंड महाकाय सूर्यकोटि समप्रभ। निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा॥” हा मंत्र गणपतीचे स्तुतिमंडन करतो. कितीतरी काळांपासून हे आपल्याला माहित आहे कि गणपतीला विघ्नहर्ता म्हणून ओळखले जाते. बरेच हिंदू गणेशाचे चित्र, स्टिकर आपल्या गाडीवर लावतात जसेकि कार, बस, स्कूटीला देखील लावता. हा मंत्र चंतन्याने आपल्या जीवनातील अडथळे दूर करतो आणि सर्व कार्य सुकर घडवून आणतो. या मध्ये देवी महाकालीपेक्षा मोठी शक्ती आहे ज्याच्यामध्ये कोटी सूर्यप्रणाम आहे जे आपल्यासर्वांना जीवनदान देते.

गणेश मंत्र जादू व त्याचे अनेक फायदे आहेत. जर मनात एकाग्रता नसेल तर तो मन शांत करतो व आपल्याला फोकस ठेवतो, शरीरावरचा ताण-तणाव दूर करतो आणि सकारात्मक विचारांना जवळ आणून त्याला प्रोत्साहन देतो. त्यामुळे आपल्या शरीराला ताकत व बुद्धीला एक हवासारखा मार्ग दाखवते, याशिवाय, हा मंत्र बुद्धी तीक्ष्ण करतो, स्मरणशक्ती वाढवतो आणि एकाग्रता वाढवतो.

चला तर जाणून घेऊया कि काय वर कोणते शास्त्रीय आहेत ह्या मंत्रांचे व त्याने आपल्या शरीरातील कोणत्या ऊर्जा केंद्रांना प्रभावित करते? ह्या मंत्रामुळे शरीरात खूप मोठा बदल होतो , त्याच्या स्वरामुळे शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य सुधारते. याशिवाय, मंत्र रोज उचारल्याने सकारात्मक ऊर्जा वाढते आणि महत्वाचे म्हणजे नकारात्मक ऊर्जा कमी करते. तुमचे शरीर असो वा घर किंवा आजूबाजूचा परिसर असो, गणेश मंत्रजप करण्यासाठी कोणत्याही विशिष्ट वेळीच किंवा ठिकाणी बसण्याची गरज नाही. आपण कोणत्याही वेळी, कोणत्याही ठिकाणी बसून हा मंत्र चंतन करू शकता. मात्र, सकाळी उठल्यावर किंवा रात्री झोपण्यापूर्वी हा मंत्र चंतन करणे अधिक फायदेशीर ठरू शकते. तसेच काही विशेष तयारी करण्याची गरज नाही, आपण स्वच्छ कपडे घालून शांत मनस्थितीत बसून हा मंत्र जप करायला पाहिजे. सर्वात आधी आपण मंत्राचा अर्थ समजून घेतला तर अधिक चांगले.

गणेश मंत्र चिंतन करण्यासाठी आपण मंत्राचे स्पंदन जाणवू द्या. मंत्राचे स्पंदन आपल्या शरीरात जाणवू लागले की आपण त्याचा अनुभव घेऊ शकतो. त्याचे विब्रेशन जेव्हा नासोनासी गेली कि मग मंत्राचा प्रभाव अधिक वाढतो. गणेश मंत्र मनन करून आपण आपल्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवून आणू शकतो. हा मंत्र आपल्याला सुख, समृद्धी, आरोग्य आणि आनंदाचे वरदान प्रदान करतो. गणेश मंत्र हा आपल्या जीवनातील अनेक समस्यांचे निराकरण करण्याची शक्ती देतो. त्यामुळे, आपण आजच गणेश मंत्र जपायला सुरुवात करूया आणि आपल्या जीवनात सकारात्मक परिवर्तन घडवून आणूया.